'या' प्रोजेक्टची देशभरात चर्चा ; Semiconductor Chip म्हणजे काय?,

Semiconductors: खनिकर्म क्षेत्रातील मोठी कंपनी असलेली वेदांत आणि इलेक्ट्रॉनिक्स उपकरणांची निर्मिती करणारी तैवानची मोठी कंपनी 'फॉक्सकॉन' सेमीकंडक्टर चिपचे उत्पादन आता भारतात करणार आहे. हे उत्पादन करण्यासाठी एका प्रोजेक्टची सध्या देशभर चर्चा सुरू आहे. तो म्हणजे फॉक्सकॉन प्रोजेक्ट होय. हा प्रोजेक्ट आधी महाराष्ट्रात होणार होता. परंतु, तो गुजरातला नेण्यात आल्यापासून याची जोरदार चर्चा सुरू आहे. या प्रोजेक्टमुळे महाराष्ट्राला दीड लाख रोजगार मिळणार होता. परंतु, तो आता गुजरातला गेला आहे. या प्रोजेक्टची चर्चा सुरू झाल्यापासून सेमीकंडक्टर शब्द वारंवार कानावर पडत आहे. सेमीकंडक्टर चिप प्रोजक्टमुळे हा विषय सध्या खूप चर्चेत आहे. ही एक प्रकारची चिप असते. खऱ्या अर्थाने ज्यामध्ये जग व्यापून टाकण्याची ताकद आहे, ज्याचे नाव जगभर प्रसिद्ध आहे. आपल्या देशाशी त्याचा संबंध इतर देशांतून आयात करून त्याच्या डिझाइन आणि वापरापुरता मर्यादित होता. जगातील ही सर्वात मोठी तांत्रिक गरज आपल्या देशात बनवण्याचा विचारही केला नसेल, पण गेल्या वर्षी कोरेना नंतरच्या बदललेल्या जगात भारताने स्वत:ला सेमीकंडक्टर हब बनवण्याचे स्वप्न पाहिले आणि आता एक प्रकारे त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली आहे. मोटारगाड्या, लढाऊ विमाने, स्मार्ट फोन, सुपरफास्ट ट्रेन्स, अंतराळ उपकरणे, रॉकेट, उपग्रह, सुपर कॉम्प्युटर, होम गॅझेट्स, कंट्रोल युनिट्स इत्यादींमध्ये सेमीकंडक्टर चा कोणत्या ना कोणत्या स्वरूपात होतोच. पण, हे सेमीकंडक्टर म्हणजे नक्की काय ते. जाणून घेऊया.

सेमीकंडक्टर्सच्या बाबतीत भारत आता आत्मनिर्भर होणार आहे. गेल्या काही वर्षांपासून सेमीकंडक्टरच्या कमतरतेमुळे उद्योगांना मोठा त्रास होत आहे. याचा सर्वाधिक फटका ऑटोमोबाईल आणि स्मार्टफोन उद्योगांना बसला आहे. सेमीकंडक्टरच्या कमतरतेमुळे लोकांना कार खरेदीसाठी दीर्घकाळ प्रतीक्षा करावी लागली. सेमीकंडक्टरची कमतरता अजूनही दूर झालेली नाही. पण, आता लवकरच देशात मोठा सेमीकंडक्टर प्लांट उभारला जाणार आहे. वेदांता लिमिटेड फॉक्सकॉनसह $20 अब्ज संयुक्त उपक्रम स्थापन करणार आहे.भविष्यात जर सेमीकंडक्टर क्षेत्रात प्रभुत्व मिळवले तर जगातील कोणतीही शक्ती आपल्याला पुढे जण्यापासून रोखू शकत नाही.

वर नमूद केल्याप्रमाणे सेमीकंडक्टरचा उपयोग अनेक कामाच्या डिव्हाइसेसमध्ये केला जातो. पण, भारताबद्दल सांगायचे झाले , तर आज आपला देश सेमीकंडक्टरच्या क्षेत्रात आयातीवर अवलंबून आहे. भारत तैवान, चीन, दक्षिण कोरिया आणि जपानमधून मोठ्या प्रमाणात सेमीकंडक्टर्स आयात करतो. तसेच, सेमीकंडक्टर्सच्या जागतिक पुरवठा साखळीबद्दल सांगायचे तर त्यातील ६३ टक्के वाटा एकट्या तैवानचा आहे. तैवानची TSMS ही जगातील सर्वात मोठी सेमीकंडक्टर उत्पादक कंपनी आहे. अशा परिस्थितीत जर कधी आयात बंद झाली भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो आणि देशभरातील आयटी क्षेत्राशी संबंधित काम ठप्प होऊ शकते.

वैद्यकीय उपकरणे, मोटारगाड्या, लढाऊ विमाने, स्मार्ट फोन, जगभरातील लक्झरी वाहने, विमाने, सुपरफास्ट ट्रेन्स, अंतराळ उपकरणे, रॉकेट, उपग्रह, सुपर कॉम्प्युटर, होम गॅझेट्स, कंट्रोल युनिट्स इत्यादींमध्ये सेमीकंडक्टर कुठेतरी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. क्लाउड कॉम्प्युटिंग, उच्च वायरलेस नेटवर्क्स, क्वांटम कॉम्प्युटिंग, ब्लॉकचेन ऍप्लिकेशन्स, बिटकॉइन मायनिंग, 5G, सेल्फ-ड्रायव्हिंग व्हेइकल्स, रोबोट्स, ड्रोन, गेमिंग, व्हर्च्युअल वर्ल्डमध्ये सेमीकंडक्टरवर अवलंबून असलेल्या भविष्यातील सर्व नवकल्पना आहेत. आजच्या तंत्रज्ञानाच्या युगात सेमीकंडक्टरचा वापर न होणारे इलेक्ट्रॉनिक उपकरण क्वचितच असेल. आपल्या दैनंदिन जीवनातील ही अत्यंत महत्त्वाची गोष्ट मानली तर चुकीचे ठरणार नाही.

सेमीकंडक्टर चिप आणि त्याचे महत्त्व: ही चिप अनेक हायटेक उपकरणांमध्ये बसवली जाते. डेटाची प्रक्रिया सेमीकंडक्टर चिपद्वारेच केली जाते. यामुळेच याला इलेक्ट्रॉनिक उपकरणाचा मेंदू देखील म्हणतात. आज ते कारपासून सर्व उत्तम इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांमध्ये वापरले जात आहे. आज आपण माहितीच्या युगात जगत आहोत. चौथी औद्योगिक क्रांती सुरू झाली आहे. देश डेटा, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स आणि क्वांटम कॉम्प्युटिंग क्षेत्रात वर्चस्व स्थापित करण्यात मदत करेल असे बोलले जात आहे. येणारं शतक हे त्याचं असेल. अशा परिस्थितीत जगातील अनेक देश या क्षेत्रात मोठी गुंतवणूक करत आहेत.

सेमीकंडक्टर चिप काय आहे? सध्या सेमीकंडक्टर चिप Project मुळे सेमीकंडक्टर हा शब्द खूप चर्चेत आहे. पण, हे नक्की काय असते. तर, सेमीकंडक्टर एक विशेष प्रकारची सामग्री आहे. यात विजेचे गुड कंडक्टर आणि बॅड कंडक्टर असे गुणधर्म आहेत. ते विजेचा प्रवाह नियंत्रित करण्याचे काम करतात. तसेच, ते सिलिकॉनपासून बनवले जातात. त्यात काही विशेष प्रकारचे डोपिंग जोडले जाते. ज्यामुळे कंडक्टरचे गुणधर्म बदलता येतात. यामुळे त्याच्या गुणधर्मांचा विकास होतो आणि त्याच सामग्रीचा वापर इलेक्ट्रिकल सर्किट चिप्स करण्यासाठी केला जातो.

जग कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या युगात प्रवेश करणार असून त्यात सेमीकंडक्टर Chip चा मोठा वाटा असणार आहे. गेल्या काही वर्षांत जगाने तंत्रज्ञानात झपाट्याने प्रगती केली आहे. या तांत्रिक विकासामागे सेमीकंडक्टरची मोठी भूमिका आहे. भारताला या क्षेत्रात यश मिळाले तर जगातील कोणतीही शक्ती त्याला पुढे जाण्यापासून रोखू शकत नाही. मात्र, आतापर्यंत भारत सेमीकंडक्टरसाठी आयातीवर अवलंबून होता. सेमीकंडक्टर चिप म्हणजे काय आणि भारताला पुन्हा सुपर पॉवरफुल बनविण्यात कसे महत्त्वपूर्ण योगदान देईल हे जाणून घेऊया.